Balgooien bij honden met reactief gedrag
Waarom ballen gooien met een hond hem een baljunkie kan maken en waarom balgooien bij honden met reactieve gedrag dit gedrag in stand houdt.
Een tennisbal gooien lijkt een van de meest normaal zaken die je kan doen als hondeneigenaar. Maar hoe natuurlijk is dat ballen gooien met een hond nu eigenlijk? De hond lijkt het heel leuk te vinden, maar is het ook echt heel leuk voor hem? Of geef je hem gewoon een 'shotje', zoals een verslaafde een lijntje snuift of een spuit zet? Balgooien bij honden met reactief gedrag kan nadelig zijn.
Ik begrijp wel waarom je het doet
Apporteren van een bal kan echt een prima spel zijn, en niet iedere hond is meteen verslaafd aan het ballen gooien. Bal-gooien wordt eigenlijk altijd gedaan met de beste bedoelingen, om met de hond te spelen. Het is alleen wel goed om het eens van de andere kant te bekijken.
Wat gebeurt er in het lijf van een hond als hij achter een bal aanrent, en reflecteer eens. Hoe zie je het gedrag van jouw hond na het lezen van dit artikel? Zouden er ook nog andere (misschien betere) manieren zijn om samen een leuk spelletje te doen? En hoe zou dit positief kunnen bijdragen aan het gedrag van jouw uitvallende hond?
Waarom het zo verslavend is
Om eerst eens te bekijken waarom een balletje gooien zo verslavend kan zijn voor een hond, is het goed om een vergelijk te maken. Het te pakken krijgen van een bal, kun je vergelijken met het vangen van een prooi voor een hond.
'volgen van de prooi - najagen - vangen'
Met relatief gezien veel 'najagen' en veel 'vangen'. En weinig 'volgen van de prooi'. De hond moet namelijk maar heel even de bal volgen (sommigen gaan al rennen voordat de bal gegooid is), de hond gaat meteen een stuk najagen, en vangt zijn prooi.
Door het vangen komt er dopamine vrij in de hersenen van de hond, de hond heeft een winnaars-ervaring! Yess!!
Én nog een keer…Door continu die bal te vangen, krijgt de hond continu een shotje dopamine. Dit werkt heel verslavend. Daarnaast wordt er ook de hele tijd adrenaline en cortisol (vecht-vlucht hormoon) aangemaakt, wat de spieren helpt te kunnen najagen en achtervolgen van de prooi. Dit zijn allemaal stresshormonen. Adrenaline werkt ook verslavend.
Je kunt je voorstellen dat balgooien bij honden met reactief gedrag dus misschien nadelige kanten heeft. Door het vrijkomen van de extra stress hormonen kan de hond nog meer uit balans raken.
Hoe werkt het in de natuur?
In de natuur werkt het niet zo makkelijk. Dan wordt de prooi niet telkens maar opnieuw gevangen. Dan gaat er een heel proces aan vooraf.
De hond pikt een spoor op, en probeert te zoeken waar de prooi zit. Van alle keren dat de hond een geur oppikt en een spoor uitwerkt, is het niet iedere keer zo dat hij een prooi in zicht krijgt.
Van die keren dat dat ook gebeurd, heeft hij niet alle keren succes.
Een enkele keer vangt hij maar een prooi. Daarna zal de prooi gedood worden, er wordt veel gekauwd (stressverlagend) en opgegeten. Vervolgens wordt er meestal gerust of geslapen.
Het balletje gooien wat wij doen, is dus maar een heel klein onderdeel van de hele gedragsketen van het vangen van een prooi, waarbij er dus niet na 1x vangen ook stress-verlagende activiteiten plaatsvinden.
Continue stress
Het kan dagen duren voordat een flinke dosis stresshormoon gezakt is. Door iedere dag intensief met een balletje te gooien, verkeert het lijf van de hond in continue 'vecht-modus'. Het lichaam maakt veel meer stress-hormoon aan dan noodzakelijk. Daarom is (veel) balgooien bij reactieve honden een minder goed idee.
Wat zien we dan bij deze honden? In figuur 1 zie je hoe de stemming van een hond zo ongeveer hoort te zijn. Net boven rust, een beetje vrolijk. In figuur 2 zie je wat er gebeurd wanneer er continu veel stresshormoon aanwezig is.
Honden waarvan hun continue stemming veel hoger is dan net boven rust, zijn vaak:
Triggerstacking
Dit is het fenomeen dat prikkels zich opstapelen. Je kunt het vergelijken met een 'stress-emmertje'. Iedere opwindende of spannende gebeurtenis zorgt voor een plens water in het emmertje. Hoe groot die plens is, kan per hond verschillen.
Hoe prikkelgevoeliger, hoe groter de plens water. Zijn er teveel van die gebeurtenissen dan raakt het emmertje vol of loopt het over. Het emmertje van een hond die veel stresshormoon in zijn bloed heeft, is misschien standaard al wel 1/2 of 3/4 vol.
Je kunt je voorstellen, dat bij een uitvallende hond met een 3/4 vol emmertje, er niet veel voor nodig is om het emmertje te doen overlopen.
Een voorbeeld
Een hollandse herder is dol op balgooien. Dit doet hij dagelijks, hierdoor is het standaard niveau stress-hormoon in zijn stress-emmertje al flink gevuld. Nu komen ze ergens een kat tegen, oei, hij begint er flink naar te trekken en wil achter de kat aan.
Dit lukt niet omdat hij aan de riem zit. Vervolgens kom je een hond tegen en het is meteen mis. Hij valt al vanaf grote afstand uit! Iets wat hij anders bijna nooit deed!
Een labrador is bang voor scooters, soms valt ze hiernaar uit, soms ook niet. Ze is net langs een drukke weg gelopen met haar eigenaar en er kwamen twee scooters voorbij. Ze reageerde eigenlijk niet heel heftig op de scooters, pas toen er ineens een wielrenner voorbij kwam viel ze uit…
Twee typische voorbeelden van triggerstacking. Het ene incident zorgt voor stress, maar dat is nog te handelen. Maar stapel je dit nu bij elkaar op, dan loopt het emmertje over!
Samenvattend
Er zijn meerdere factoren die meespelen bij hoeveel stress een hond ervaart. Balgooien bij honden met reactief gedrag kan ervoor zorgen dat het algehele stressniveau erg hoog is. Door het fenomeen 'triggerstacking' hoeft er dan nog maar weinig te gebeuren voordat het emmertje overloopt!
Balgooien is een flinke belasting voor het lijf
Met een bal gooien kan ook een forse belasting voor het lijf zijn. Voor pups en jonge honden die nog volop in ontwikkeling zijn, is het ineens hard rennen en allerlei duik-bewegingen maken erg belastend voor het lichaam.
De spieren zijn nog niet volop ontwikkeld, waardoor de klappen op de gewrichten extra hard aankomen. Ook oudere honden lopen meer gevaar, hun spieren zijn vaak wat afgenomen, de gewrichten enigszins verzwakt.
Hard heen en weer rennen, afremmen en duikvluchten maken naar een bal kunnen dan schade veroorzaken. Dit kan dan weer pijnklachten veroorzaken, of verergeren.
Andere manieren van spelen
Er bestaan ook nog veel alternatieven om met de hond te spelen, waarbij je wel meer rust in het lijf brengt. Het is belangrijk om daarbij te kijken of het ook tegemoet komt aan dat wat de hond vanuit zijn natuurlijke behoefte graag doen.
Een Labrador zal gemiddeld genomen apporteer spelletjes waarschijnlijk leuker vinden en een Teckel houdt misschien veel meer van graven.
Een Border Collie wil eigenlijk niet achter de bal aanrennen, hij wil er voor zorgen dat de bal stil komt te liggen. In plaats van balletje gooien, kun je dit type hond met meerdere ballen bijvoorbeeld dus aan het werk zetten, en ze de ballen bij elkaar laten 'drijven'.
Daarmee laat je de hond nadenken, en kom je veel dichter in de buurt van zijn natuurlijke behoeften.
Een Beagle gaat waarschijnlijk veel liever speuren. Voor een Hollandse Herder kan het bijvoorbeeld goed zijn om naast mentale uitdaging een goede impuls-controle aan te leren, juíst met bewegende dingen. Dit kun je oefenen, bijvoorbeeld met een flirtpole (soort hengel met een speeltje eraan) bijvoorbeeld. Zo kun je je hond leren aansturen, terwijl hij opgewonden is.
Iedere hond is uniek, kijk waar het ras van jouw hond in oorsprong ooit voor gebruikt werd en kijk naar jouw hond zelf leuk vind. Zoek een activiteit die bij past bij zijn natuurlijke aanleg.
Snuffelen / Zoeken
Ook een zoekoefening doen is een goede mentale uitdaging. Je kunt een knuffeltje verstoppen, eerst heel gemakkelijk. Wanneer de hond het een beetje doorkrijgt steeds wat moeilijker. 5 minuten zoek-spelletjes per keer is genoeg om mee te beginnen.
Dit kun je best 2x per dag doen. Let op dat je vinden van het speeltje niet 'beloont' met voer! Dan is de lol van het vinden er zo vanaf en doet de hond het alleen nog voor het voer en gaat het niet meer om het spelletje zelf!
Voor honden die niet zo veel geven om een speeltje kun je ook voertjes verstoppen. In huis, in het gras, in een stapel bladeren, rondom een boomstronk. .
Veel speelplezier!
De online basiscursus 'leer de taal van je hond' is een krachtige cursus. Aan de hand van duidelijke video's en helder lesmateriaal leer je de taal van jouw hond.
Dit artikel is geschreven door Henriëtte Jordens. Kopiëren of overname van dit bericht zonder toestemming is niet toegestaan. Delen van dit bericht op sociale media via onderstaande links stel ik erg op prijs!
Copyright Henriëtte Jordens - 2023
Literatuurlijst:
Hier kun je een flirtpole vinden:
Hi Henriette, wij spelen in het park of op het strand nooit met een bal met onze stabij. Juist omdat ze zo gefixeerd is op het ‘jagen’ op de bal zoals je dat zo mooi beschreef. Maar zodra ze een andere hond met bal ziet, gaat er achteraan en gaat ze meespelen. Vervolgens is ze niet meer tot rede vatbaar. Ze luistert niet meer en als ik probeer de riem bij haar om te doen, dan rent ze weg. Een lekker koekje hoeft ze op zo’n moment ook echt niet. Het spelen is haar immers veel meer waard. Erg vervelend omdat ze dit continu doet in het park. Hoe zou ik dit kunnen doorbreken? Ik kan immers moeilijk vragen of iedereen zijn bal bij zich kan houden. Groet, Sander
Hi Sander, heb je al eens overwogen, om een sterke ‘hier’ in te trainen, waarbij je soms (afwisselend) de bal gebruikt als beloning. Je kan ipv de bal te gooien, haar ook naar de bal laten zoeken, zo maak je het minder belastend en kan ze toch op sommige momenten (na snuffelen en zoeken) de bal krijgen.
Hi, Mag je dan helemaal niet meer gooien met de bal? Wij doen dit soms, niet elke dag, of met andere speelgoedjes. Ze komt het een paar keer terug brengen, maar speelt er intussen ook zelf mee. We doen trek spelletjes tussendoor. En na 3 a 5 keer gooien, heeft ze er genoeg van. Dan is ze denk ik niet verslaafd. Maar kunnen we dit dan gewoon zo aanhouden, door er rustig mee te spelen?
Hoi Glynn, dit klinkt gewoon helemaal prima! Het gaat bij een ‘balverslaving’ er vaak om dat een hond de bal echt dagelijks vaak achterna gaat en ophaalt etc. Daardoor stijgt het stresshormoon niveau in het bloed, zodat het constant hoog is. Vaak zie je dan ook dat de hond er moeilijk mee kan stoppen. De hond ‘zoekt’ continu naar een moment zodat jij de bal weer gaat gooien.
Hoi, ik zocht dit artikel op omdat de hond van mijn dochter, nu 8 maand, elke dag op bezoek komt en direct de tuin in wil met de bal… ik had al een vermoeden dat dit stress geeft. Gans de dag is de met dat balletje bezig en ze komt niet tot rust. Maar hoe kan ik dat afbouwen?
Hoi, op zich hoef je dit niet ‘af te bouwen’ je kunt het gewoon stoppen. Het balletje weggooien of verstoppen voordat de hond komt. Zorg wel voor een alternatief, de hond wilt graag iets te doen hebben. Je kunt bijvoorbeeld een gevulde kong geven, of zoekspelletje doen. Snuffelen, kauwen en likken zijn kalmerende activiteiten. Zoeken kan een goede mentale uitdaging zijn. En zorg dat er een duidelijke structuur komt, nu gaan we even iets doen, en nu is er tijd voor rust en slaap (zéér belangrijk ook bij een hond van 8 maanden).
Ik wordt daar soms poepeloere zot van wij durven soms de buitendeur niet te openen of hij staat met de bal in zijn mond voor de deur en dat is de ganse dag zo ik heb het hier over een border collie van 15 maanden
Hoi Fernand, wanneer het té hinderlijk wordt kun je de bal volledig opruimen. En hem echt alleen tevoorschijn halen wanneer je er samen een spel mee gaat doen. ‘Sheep-ball’ of treibball kunnen dan hele leuke sporten zijn om samen te gaan doen, dan leer je de hond om met zijn koppie te werken, ipv alleen maar telkens een bal te vangen. Groetjes Henriëtte